Theo báo cáo của Văn phòng Điều phối NTM Trung ương (Bộ NN&PTNT) tại Hội nghị toàn quốc Hệ thống Văn phòng điều phối NTM các cấp năm 2023, tổ chức ngày 17/2, đến nay, cả nước có 6.009/8.225 xã đạt chuẩn NTM; trong đó có 937 xã đạt chuẩn NTM nâng cao và 110 xã đạt chuẩn NTM kiểu mẫu. Có 255 đơn vị cấp huyện hoàn thành nhiệm vụ/đạt chuẩn NTM và 18 địa phương cấp tinh có 100% số xã đạt chuẩn NTM, trong đó có 5 tỉnh đã được Thủ tướng Chính phủ công nhận hoàn thành nhiệm vụ xây dựng NTM.

Đến hết năm 2022, cả nước đã có 18 tỉnh có 100% số xã đạt chuẩn NTM, trong đó có 5 tỉnh là Đồng Nai, Nam Định, Hà Nam, Hưng Yên và Hải Dương đã được Thủ tướng Chính phủ công nhận hoàn thành nhiệm vụ xây dựng NTM. Cả nước có 255 đơn vị cấp huyện thuộc 58 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương được Thủ tướng Chính phủ công nhận đạt chuẩn hoặc hoàn thành nhiệm vụ xây dựng NTM và đã có 73,08% số xã đạt chuẩn NTM.

Bên cạnh đó, Chương trình Mỗi xã một sản phẩm (OCOP) đã đạt được kết quả nổi bật với 8.867 sản phẩm OCOP, của hơn 4.586 chủ thể. Đặc biệt, sản phẩm OCOP đang từng bước khơi dậy tiềm năng đất đai, sản vật, lợi thế; các giá trị văn hóa vùng miền để hình thành các sản phẩm OCOP tích hợp "đa giá trị" góp phần chuyển dịch từ phát triển sản xuất nông nghiệp sang kinh tế nông nghiệp.

Toàn bộ 63 tỉnh, thành phố tổ chức đánh giá, phân hạng, công nhận 8.867 sản phẩm OCOP đạt 3 sao trở lên của hơn 4.586 chủ thể tham gia. Thu nhập bình quân đầu người khu vực nông thôn năm 2020 đạt 41,7 triệu đồng/người/năm, gấp 1,7 lần so với năm 2015 và gấp 3,2 lần so với năm 2010. Tỉ lệ hộ nghèo đa chiều khu vực nông thôn giảm còn khoảng 7,1%, giảm 4,7% so với năm 2016.

Tại hội nghị, Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Trần Thanh Nam cho biết, hơn 12 năm qua, Chương trình MTQG xây dựng NTM đã được tổng kết đánh giá có kết quả rõ rệt. Đặc biệt là diện mạo nông thôn đã có sự thay đổi rất lớn, nhất là hạ tầng, kinh tế, đời sống và thu nhập của người dân.

Chương trình xây dựng NTM đã gắn đã gắn vào được người dân, huy động sức dân tham gia. Từ 2021-2022 chương trình đã huy động nguồn lực xã hội trên 2.000 tỷ đồng. Đây là nguồn lực lớn để đầu tư hạ tầng, phát triển kinh tế xã hội, và cũng là thành quả rất lớn của Chương trình MTQG xây dựng NTM giai đoạn 2010 -2020.

Từ kết quả đã đạt được, Chương trình MTQG xây dựng NTM đã đặt ra mục tiêu phấn đấu năm 2023 cả nước có khoảng 78% xã đạt chuẩn NTM, trong đó, có khoảng 25% số xã đạt chuẩn nâng cao và kiểu mẫu. Có ít nhất 270 đơn vị cấp huyện được công nhận đạt chuẩn NTM,. Có 7-8 tỉnh, thành phố được công nhận hoàn thành nhiệm vụ xây dựng NTM. Khoảng 9.500 sản phẩm được chuẩn hóa theo bộ tiêu chí sản phẩm OCOP.

Việc xây dựng NTM giai đoạn 2021-2025, bên cạnh những thuận lợi vẫn còn nhiều khó khăn, thách thức cần được trao đổi, tháo gỡ. Trong đó tập trung vào một số giải pháp là: Tập trung hoàn thành nhiệm vụ tham mưu, giúp ban chỉ đạo các cấp từ Trung ương tới địa phương; đẩy mạnh hơn nữa công tác tuyên truyền, thống nhất nhận thức, thay đổi tư duy cho cán bộ và người dân về thực hiện xây dựng NTM gắn với xây dựng "nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại, nông dân văn minh", đặc biệt là phát triển kinh tế nông thôn theo hướng chuyển từ đơn giá trị sang đa giá trị …

Ông Ngô Trường Sơn, Chánh Văn phòng Văn phòng Điều phối NTM Trung ương chỉ ra thực tế: Một số địa phương chưa chủ động thực hiện công tác rà soát, xây dựng nhu cầu vốn đầu tư và chuẩn bị các thủ tục chuẩn bị đầu tư ngay từ đầu năm, nên mất nhiều thời gian hoàn thiện thủ tục phê duyệt dự án đầu tư theo quy định. Do vậy, ảnh hưởng đến tiến độ giải ngân kế hoạch vốn ngân sách Trung ương được giao năm 2022. Số liệu của Bộ Tài chính cho biết, tỉ lệ giải ngân kế hoạch vốn đầu tư của chương trình đến hết tháng 12/2022 mới đạt 47,3%

Để đạt được mục tiêu đã đề ra, Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Lê Minh Hoan cho rằng, cần nhìn lại cách tiếp cận nông thôn mới. Xây dựng NTM không chỉ thay đổi diện mạo nông thôn, mà phải đi vào chiều sâu, gắn với bản sắc, giá trị nông thôn. 

Bộ trưởng cũng chỉ ra một số nội dung mà văn phòng điều phối NTM các cấp cần triển khai trong thời gian tới. Đầu tiên là triển khai từ sự năng động của các địa phương. Lấy sự năng động đổi mới sáng tạo ở cơ sở để làm động lực phát triển, khắc phục sự "đồng phục hóa" trên khắp 63 tỉnh, thành phố. Trong thời gian tới, Bộ trưởng bày tỏ mong muốn có những cách thức tiếp cận mới hơn, bởi dư địa, tiềm năng trong phát triển NTM sẽ là rất lớn.

Bộ trưởng Lê Minh Hoan nhấn mạnh: NTM chính là sức sống mới, mà sức sống mới ở đây là sức sống của cộng đồng. Nhiệm vụ của chúng ta trong thời gian tới chính là phải hồi sinh sức sống của cộng đồng. Vừa qua những mô hình như làng hạnh phúc, làng thông minh cũng là một gợi ý rất hay. Xây dựng NTM là cho chính mình và cho thế hệ mai sau.